خمیازه بیش از حد چیست و چگونه درمان می‌شود؟

ما به دلایل مختلفی خمیازه می‌کشیم. خمیازه یک واکنش طبیعی و غیرارادی به احساس خستگی یا کسالت است. همچنین، خمیازه می‌تواند “مسری” باشد. دیدن، شنیدن یا حتی فکر کردن به خمیازه می‌تواند باعث خمیازه کشیدن شود. با این حال، اگر متوجه شدید که به طور مداوم خمیازه می‌کشید، ممکن است این وضعیت نشانه‌ای از یک اختلال خواب یا مشکل پزشکی دیگر باشد. افرادی که به طور غیرعادی خمیازه بیش از حد می‌کشند، معمولاً یک مشکل زمینه‌ای دارند که باعث این حالت می‌شود. آگاهی از نشانه‌های خمیازه بیش از حد می‌تواند به شما کمک کند علت اصلی را شناسایی و درمان کنید. ادامه این مقاله از سری مقالات وبلاگ رسکـر را از دست ندهید.

خمیازه چیست؟

خمیازه یک واکنش طبیعی است که در تمام حیوانات مهره‌دار، از جمله پرندگان، ماهی‌ها، خزندگان و پستانداران دیده می‌شود. خمیازه تقریباً در تمام مراحل زندگی، از دوران جنینی تا سنین پیری، مشاهده می‌شود.

هنگام خمیازه کشیدن، دهان خود را باز می‌کنید، از طریق دهان و بینی یک نفس عمیق می‌کشید و سپس به‌آرامی بازدم می‌کنید. گاهی ممکن است در حین خمیازه کشیدن، دستان خود را کشیده و سرتان را به عقب خم کنید. معمولاً یک خمیازه بین پنج تا ده ثانیه طول می‌کشد.

در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!

چرا خمیازه می‌کشیم؟

دانشمندان چندین دلیل احتمالی برای خمیازه کشیدن شناسایی کرده‌اند:

خواب‌آلودگی یا کسالت

ما اغلب زمانی خمیازه می‌کشیم که خواب‌آلود یا به‌شدت خسته هستیم. خمیازه هم بعد از بیدار شدن و هم قبل از خواب اتفاق می‌افتد. این واکنش بخشی از فرآیند بدن برای بیدار ماندن است. کشیدن دست‌ها هنگام خمیازه نیز به جلوگیری از خواب کمک می‌کند.

بی‌حوصلگی

خمیازه معمولاً با بی‌حوصلگی نیز مرتبط است. اگر محیط اطراف شما تحریک‌کننده نباشد، احساس خواب‌آلودگی خواهید کرد. خمیازه ممکن است به دیگران نشان دهد که خسته یا بی‌حوصله هستید.

تنظیم دمای مغز

ممکن است خمیازه کشیدن به خنک کردن مغز بیش از حد گرم‌شده کمک کند. در مطالعات حیوانی، دمای مغز موش‌ها و مرغ عشق‌ها پس از خمیازه خنک‌تر شده است. همچنین، یک مطالعه کوچک انسانی نشان داد که افراد در تابستان به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از زمستان خمیازه می‌کشند.

فشار گوش

اگر تجربه پرواز با هواپیما را داشته باشید، احتمالاً فشار ناخوشایند گوش را به دلیل تغییر ارتفاع احساس کرده‌اید. اگرچه خمیازه کشیدن هدف اصلی آن نیست، اما می‌تواند به کاهش فشار در گوش کمک کند.

همدلی

برخی پژوهشگران بر این باورند که خمیازه بخشی از یک واکنش همدلانه است. در مطالعات انسانی و حیوانی، خمیازه کشیدن یک حیوان باعث تحریک خمیازه در دیگر اعضای همان گونه شده است. با این حال، تحقیقات محدودی در این زمینه وجود دارد و رابطه بین خمیازه و همدلی نیازمند بررسی بیشتری است.

خمیازه طبیعی در مقابل خمیازه بیش از حد

به‌طور متوسط، انسان‌ها روزانه پنج تا ده بار خمیازه می‌کشند. اما افرادی که خمیازه بیش از حد را تجربه می‌کنند، تعداد بسیار بیشتری در طول روز خمیازه می‌کشند. در برخی مطالعات موردی، افراد مبتلا به خمیازه بیش از حد گزارش داده‌اند که تا ۱۰۰ بار در روز خمیازه می‌کشند.

خمیازه بیش از حد معمولاً به عواملی غیر از خواب‌آلودگی یا کسالت مرتبط است، مانند مصرف برخی داروها. با این حال، از آنجا که در بسیاری از فرهنگ‌ها خمیازه کشیدن به‌عنوان رفتاری بی‌ادبانه تلقی می‌شود، خمیازه مداوم ممکن است تأثیر منفی بر زندگی اجتماعی فرد داشته باشد. علاوه بر این، خمیازه بیش از حد می‌تواند نشانه‌ای از یک اختلال زمینه‌ای باشد.

علل خمیازه بیش از حد چیست؟

علل خمیازه بیش از حد شامل موارد زیر است:

خواب‌آلودگی یا خواب ناکافی

خمیازه مکرر اغلب به دلیل کمبود خواب است. کمبود خواب، یا میزان خوابی که یک فرد در طول زمان از دست می‌دهد، می‌تواند منجر به خواب‌آلودگی یا خستگی بیش از حد شود. خمیازه کشیدن و خواب‌آلودگی شدید ممکن است علائم اختلالات خواب دیگری مانند نارکولپسی یا آپنه خواب باشند.

عوارض جانبی داروها

مطالعات موردی نشان داده‌اند که تغییرات در مصرف داروها می‌تواند باعث خمیازه بیش از حد شود. یکی از عوارض جانبی رایج مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) که برای درمان افسردگی و اختلالات اضطرابی استفاده می‌شوند، خمیازه بیش از حد است.

اختلالات عصبی

بسیاری از اختلالات عصبی می‌توانند باعث افزایش دفعات خمیازه شوند. افرادی که از میگرن، مولتیپل اسکلروزیس، صرع، سکته مغزی و آسیب‌های مغزی رنج می‌برند، ممکن است هنگام خمیازه کشیدن کاهش موقتی در علائم خود احساس کنند.

درمان خمیازه بیش از حد

درمان خمیازه بیش از حد نیازمند شناسایی علت اصلی آن است. با درمان علت زمینه‌ای، خمیازه بیش از حد نیز برطرف می‌شود. برای مثال، هنگامی که بیماران مصرف مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRI) را کاهش دادند یا متوقف کردند، خمیازه بیش از حد آن‌ها کاهش یافت یا به‌طور کامل از بین رفت.

سایر راهکارهای درمانی خمیازه بیش از حد

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر احساس می‌کنید که خمیازه بیش از حد دارید، با پزشک خود مشورت کنید. علائم دیگری که همراه با خمیازه تجربه می‌کنید، مانند خواب‌آلودگی یا خستگی، را یادداشت کرده و با پزشک در میان بگذارید. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا دید بهتری از وضعیت سلامت شما داشته باشد. شما و پزشکتان می‌توانید با همکاری علت خمیازه بیش از حد را شناسایی کرده و یک برنامه درمانی مناسب تنظیم کنید.

در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!

منابع

Simonds A. K. (1999). Curbside consult: Why do people yawn?. The Western Journal of Medicine, 170(5), 283

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18751145/

Walusinski, O. (2009). Yawning in diseases. European Neurology, 62(3), 180–187

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19602891/

Teive, H. A. G., Munhoz, R. P., Camargo, C. H. F., & Walusinski, O. (2018). Yawning in neurology: A review. Arquivos de Neuro-Psiquiatria, 76(7), 473–480

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30066799/

سوالات متداول

۱. چرا من بیش از حد خمیازه می‌کشم؟
خمیازه بیش از حد می‌تواند به دلایل مختلفی مانند خواب ناکافی، استرس، بی‌حوصلگی، یا حتی مشکلات پزشکی مانند اختلالات خواب، افسردگی، یا مصرف داروهای خاص باشد. برای تعیین علت دقیق، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

۲. آیا خمیازه بیش از حد نشانه‌ای از بیماری است؟
گاهی خمیازه بیش از حد می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های مختلف مانند اختلالات خواب (آپی‌نای خواب، نارکولپسی)، اختلالات عصبی (مانند میگرن یا سکته مغزی)، یا حتی استفاده از داروهایی مثل SSRI‌ها باشد. در صورتی که خمیازه‌های بیش از حد با علائم دیگر مانند خواب‌آلودگی، سردرد، یا تغییرات در خواب همراه باشد، باید با پزشک مشورت کنید.

۳. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر خمیازه‌های شما بیش از حد معمول است و همراه با علائم دیگری مانند خستگی مفرط، خواب‌آلودگی شدید، یا درد سر است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با انجام آزمایش‌های مختلف مانند EEG (الکتروانسفالوگرافی) یا ارزیابی خواب، علت دقیق را تشخیص دهد.