آپنه انسدادی خواب

آپنه انسدادی خواب (OSA) شایع‌ترین شکل آپنه خواب است که افراد زیادی در جهان از آن رنج می‌برند. این نوع آپنه‌ خواب با وقفه‌های مکرر تنفسی در هنگام خواب تشخیص داده می‌شود. آپنه انسدادی خواب زمانی رخ می‌دهد که ماهیچه‌های پشت گلو شل شده و مسدود می‌شوند. این ماهیچه‌ها به تقویت راه هوایی و ساختارهای دهان و حلق، مانند زبان، کام، کام نرم و لوزه‌ها کمک می‌کنند.

بیشتر بخوانید: با آپنه خواب مرکزی آشنا شوید!

هنگامی‌که راه هوایی به‌طور کامل یا جزئی مسدود شوند، معمولاً 10 تا 20 ثانیه قطعی تنفس به‌وجود می‌آید که می‌تواند سطح اکسیژن خون را کاهش دهد. درصورت بروز این اتفاق، مغز دچار اضطراب ناگهانی شده و بدن را برای شروع مجدد تنفس تحریک می‌کند. در این حالت، یک بیداری بسیار کوتاه به‌وجود می‌آید که بیشتر مردم متوجه آن نمی‌شوند یا آن را به‌یاد نمی‌آورند. این حالت می‌تواند بیش از 30 بار در ساعت و در تمام طول شب اتفاق بیفتد که به‌صورت قابل‌توجهی چرخه‌ی خواب را مختل می‌کند.

در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!

علائم آپنه انسدادی خواب

واضح‌ترین و رایج‌ترین علامت آپنه خواب خروپف بلند است، اما همه‌ی کسانی‌ که خروپف می‌کنند دچار آپنه خواب نیستند. افرادی که آپنه خواب دارند اغلب خروپف بسیار بلندی دارند که پس از توقف تنفس، سکوت طولانی‌ای حاصل می‌شود.

سایر علائمی که ممکن است در طول روز یا شب رخ دهد، عبارت‌اند از:

• خواب‌آلودگی بیش‌از حد در طول روز که منجر به مشکل تمرکز می‌شود
• بیدار شدن در نیمه‌های شب با تنگی نفس
• قطع تنفس در طول شب که معمولاً توسط شخص دیگری مشاهده می‌شود
• خشکی دهان و گلودرد در صبح
• درد قفسه سینه هنگام بیدار شدن از خواب
• سردردهای صبحگاهی
• بی‌ثباتی خلق از جمله حملات مکرر افسردگی، اضطراب یا تحریک‌پذیری بیش‌ازحد
• بی‌خوابی، مشکلات بیدار نشدن/ خواب بی‌قرار
• فشار خون

به‌طور معمول، آپنه‌ی انسدادی خواب در بزرگ‌سالان و کودکان علائم متفاوتی دارد. به‌عنوان مثال، مشخصه آپنه انسدادی خواب در بزرگ‌سالان، خواب‌آلودگی بیش‌ازحد در طول روز است، تاجایی‌که فرد ممکن است برای مدت کوتاهی در طول فعالیت‌های روزانه منظم به خواب رود.

ولی کودکان مبتلا به علائم آپنه انسدادی خواب ممکن است نرخ رشد بسیار پایینی داشته باشند. بی‌توجهی، بیش‌فعالی و سوء تغذیه نوع متفاوتی از خواب بد هستند که اغلب در کودکان ظاهر می‌شوند. کودکانی که آپنه انسدادی خواب را تجربه می‌کنند، معمولاً بدنشان سخت‌تر کار می‌کند و کالری بیشتری هنگام خواب می‌سوزانند. کودکان ممکن است به‌ دلیل انسداد بیش‌ازحد بینی و راه هوایی، در عمل قورت دادن مشکل پیدا کنند.

به علائم آپنه انسدادی خواب در کودکان بسیار توجه داشته باشید و هرگونه نگرانی را با پزشک خود در میان بگذارید.

علائم آپنه انسدادی خواب می‌تواند برای سال‌ها وجود داشته باشد بدون اینکه فرد از وجود این اختلال آگاهی داشته باشد. بسیاری از افراد ممکن است در کوتاه‌مدت، با مشکلاتی مواجه شوند که این مشکلات پس از کاهش وزن، جراحی یا سایر تغییرات سبک زندگی ناپدید می‌شوند؛ همچنین این علائم ممکن است نتیجه عفونت تنفسی، احتقان، تورم گلو و… باشد.

علل آپنه انسدادی خواب

در کودکان، بزرگ شدن لوزه‌ها یا آدنوئیدها یکی از دلایل شایع آپنه انسدادی است که جراحی اغلب به رفع علائم آپنه انسدادی خواب منجر می‌شود. در بزرگ‌سالان، آپنه انسدادی خواب علل مختلفی دارد که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• سن
• چاقی، که ممکن است باعث افزایش بافت نرم اطراف راه هوایی شود
• ناهنجاری‌های ساختاری که راه‌های هوایی را مسدود می‌کنند
• کاهش توان عضلانی، که می‌تواند ناشی از مصرف الکل، سوءمصرف مواد، اختلالات عصبی، یا برخی بیماری‌های دیگر باشد

زنان معمولاً کمتر از مردان از آپنه انسدادی خواب رنج می‌برند، زیرا احتمال تغییر آناتومی گردن و بافت‌های نرم در مردان میان‌سال بیشتر است. زنان همچنین به‌ دلیل دارا بودن سطوح بالای پروژسترون در معرض خطر کمتری قرار دارند، اما ممکن است در دوران بارداری و پس از یائسگی از علائم آپنه‌ی خواب رنج ببرند. علاوه‌بر این، به‌نظر می‌رسد علت ژنتیکی هم در ایجاد آپنه انسدادی خواب وجود داشته باشد. مطالعات نشان داده است که مبتلایان اغلب دارای سابقه خانوادگی هستند. نوع سبک زندگی فرد مانند مصرف مشروبات الکلی، سیگار و پرخوری می‌توانند احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب را افزایش دهند.

تشخیص آپنه‌ انسدادی خواب

آپنه انسدادی خواب را می‌توان از طریق مجموعه‌ای از معاینات و آزمایش‌ها تشخیص داد. تست‌هایی که برای تشخیص آپنه انسدادی خواب استفاده می‌شوند، پلی‌سومنوگرافی و تست‌های آپنه خواب خانگی هستند. پزشک معالج معاینات فیزیکی اولیه را انجام می‌دهد که شامل معاینه پشت گلو برای هرگونه ناهنجاری، بررسی فشار خون و اندازه‌گیری دور گردن و کمر است. همچنین پزشک با پرسیدن سؤالاتی درمورد نحوه انجام فعالیت‌های روزانه و سابقه خانوادگی، دیدگاهی جامع از سبک زندگی بیمار به‌دست می‌آورد.

پلی‌سومنوگرافی

برخی از پزشکان ممکن است پلی‌سومنوگرافی یا مطالعه آزمایشگاهی خواب را توصیه کنند تا سطح اکسیژن خون و دفعات توقف تنفس یا بیدار شدن بیمار در طول یک شب توسط متخصصی در مرکز خواب ثبت شود. هنگامی‌که تنفس متوقف می‌شود، نوساناتی در سطح اکسیژن خون و افزایش سطح کربن دی‌اکسید در خون به‌وجود می‌آید. در آپنه خواب مرکزی، مغز سیگنال‌هایی برای توقف کامل تنفس ارسال می‌کند؛ ولی در آپنه انسدادی خواب، قفسه سینه حرکت دارد تا بتواند دم/بازدم را بدون تنفس واقعی شبیه‌سازی کند. مانیتورهای قرارداده‌شده در مرکز خواب، در حین تست پلی‌سومنوگرافی حرکات قفسه سینه بیماران را نشان می‌دهد.

دو اتفاق در پلی‌سومنوگرافی به‌طور مکرر رخ می‌دهد عبارت‌اند از: آپنه، زمانی‌که راه جریان هوا به‌طور کامل مسدود شده و تنفس به مدت حداقل 10 ثانیه متوقف می‌شود. هیپوپنه، زمانی‌که کاهش 21 درصدی چریان هوا برای حداقل 10 ثانیه، یا کاهش 30 درصدی جریان هوا که با بیدار شدن بعدی یا افت جدی در سطوح اکسیژن همراه است، رخ می‌دهد.

تست خواب خانگی

بسیاری از پزشکان خواب شروع به استفاده از مطالعات خواب خانگی کرده‌اند که برای بیمار بسیار راحت‌تر است. این یک روش غیرتهاجمی برای کنترل سطح اکسیژن خون در طول خواب است. بیمارانی که در معرض خطر بالای ابتلا به آپنه انسدادی خواب هستند، ابتدا پرسش‌نامه STOP BANG و یا پرسش‌نامه غربال‌گری آپنه خواب را پر می‌کنند؛ در صورتی‌که امتیاز خاصی به‌ دست آید، به این معنی است که فرد آپنه انسدادی خواب دارد.

درمان آپنه انسدادی خواب

اولین اقدام در درمان آپنه انسدادی خواب، تغییر در شیوه زندگی است. کاهش مصرف الکل، کاهش وزن، ترک سیگار و پرهیز از داروهای آرام‌بخش، همه نقاط شروع برای درمان آپنه خواب هستند. بااین‌حال، اصلاح سبک زندگی همیشه مسئله را حل نمی‌کند. بنابراین، یک یا چند گزینه در طرح‌های درمانی درنظر گرفته می‌شود:

CPAP

در کنار تغییرات سبک زندگی، فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) در خط مقدم درمان آپنه انسدادی خواب است و برای علائم آپنه انسدادی خواب متوسط تا شدید مؤثر است. این دستگاه‌ها با ونتیلاتور تفاوت دارند. یک ماسک مخصوص توسط یک تیوب به دستگاه متصل شده و به‌طور مداوم فشار مثبت هوا را وارد مجاری تنفسی می‌کند. این جریان هوای مثبت به باز نگه داشتن مسیرهای هوایی و تسهیل تنفس کمک می‌کند.

VPAP

فشار مثبت متغیر راه هوایی که به نام  (BiPAP) نیز شناخته می‌شود، نوع دیگری از ونتیلاتورها است که به‌ جای فشار مداوم راه هوایی، دستگاه از جریان هوا برای کنترل تنفس استفاده می‌کند که دو فشار مختلف را وارد می‌کند: اولی برای دم و دیگری برای بازدم. فشار دم بالاتر از فشار بازدم است. این درمان برای بیماران مبتلا به بیماری‌های تنفسی جدی شایع‌تر است.

EPAP

لوله‌ی این دستگاه داخل سوراخ های بینی قرار می‌گیرد تا چرخه‌های تنفس منظم فرد را تقویت کند، فشار مثبت در راه هوایی ایجاد کند و از انسداد مسیر جلوگیری کند. این دستگاه معمولاً در مواردی که آپنه انسدادی خواب خفیف دارند، استفاده می‌شود.

در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!

لوازم دهانی مخصوص آپنه خواب

آتل‌ها و سایر ابزارهای دهانی که گاهی همراه با سایر درمان‌های آپنه انسدادی خواب استفاده می‌شوند. بیماران اغلب این نوع درمان را ترجیح می‌دهند زیرا حالت تهاجمی کمتری دارد ولی برای همه بیماران مناسب نیست. این آتل‌ها محافظ‌های دهانی هستند که مجرای دهان را باز نگه می‌دارند و از دندان‌ها و لثه‌ها محافظت می‌کنند. این ابزار فک پایین را به سمت پایین و جلو نگه می‌دارد تا آن را در موقعیت رو به جلوتر و همزمان زبان را دورتر از راه هوایی نگه دارد.

جراحی

گاهی‌اوقات، اصلاح آناتومی راه هوایی برای درمان علائم آپنه انسدادی خواب ضروری است. این نوع جراحی‌ها بسته به علت بیماری و آناتومی بیمار متفاوت خواهد بود.

روش‌های مختلف این نوع عمل جراحی عبارت‌اند از:

1. برداشتن لوزه و آدنوئیدکتومی
2. جراحی بینی‌ مانند توربینکتومی یا صاف کردن سپتوم منحرف‌شده
3. کاهش یا حذف کام یا کام نرم
4. کاهش اندازه پایه زبان
5. جراحی چاقی برای بیماران بسیار چاق
6. تحریک عصبی

این درمان آپنه انسدادی خواب برای بیمارانی استفاده می‌شود که نمی‌توانند دستگاه CPAP را تحمل کنند. این سیستم عصب هیپوگلاس را با جریان‌های الکتریکی تحریک می‌کند تا توان عضلانی را افزایش دهد و از جمع شدن زبان به پشت گلو و مسدود شدن راه هوایی جلوگیری کند.

پیش‌آگاهی‌های لازم برای بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خواب چیست؟

وقایع آپنه و هیپوپنیک مرتبط با آپنه انسدادی خواب واکنش‌های هورمونی ایجاد می‌کند. رخداد بیش‌ازحد از آپنه انسدادی خواب می‌تواند استرس‌های زیادی به بدن وارد کرده و غدد و اندام هایی را که در طی واکنش‌های هورمونی فعال می‌شوند را خسته کند. این حالت، همراه با کاهش مداوم سطوح اکسیژن اشباع، می‌تواند در طولانی‌مدت منجر به پیامدهای خطرناکی شود.

آپنه انسدادی خواب درمان‌نشده می‌تواند منجر به شرایط ناخوشایند و جدی طولانی‌مدت شود؛ مانند:

• بیماری قلب و عروقی
• چاقی
• دیابت
• خستگی در طول روز، که می‌تواند در محیط‌های مدرسه یا کار و رانندگی خطرناک باشد
• مشکلات بینایی
• اختلالات خلقی و روانی

یکی از جدی‌ترین نگرانی‌های آپنه انسدادی خواب درمان‌نشده، بیماری قلبی عروقی است. بیماران مبتلا به آپنه خواب، 30 درصد بیشتر از افراد بدون این بیماری در معرض خطر حمله قلبی و مرگ ناشی از این حمله قرار دارند. افزایش فشار ریوی به سمت راست قلب، که یکی از نگرانی‌های عمده در موارد آپنه انسدادی خواب طولانی‌مدت است، می‌تواند منجر به کورپولمونال، که شکل بسیار جدی و خطرناک نارسایی احتقانی قلب است شود. آپنه انسدادی خواب و خروپف بسیار بلند ممکن است در ابتدا بی‌ضرر به‌نظر برسند، اما می‌توانند منجر به فهرستی از علائم و همچنین نگرانی‌های جدی و گسترده‌تر سلامتی شوند، بنابراین تشخیص و نظارت بر این اختلال باید در اولویت باشد.