نارکولپسی یک اختلال خواب است که از هر 2000 آمریکایی یک نفر را مبتلا می‌کند. اگرچه افراد ممکن است در هر سنی علائم را تجربه کنند، نارکولپسی اغلب بین 7 تا 25 سالگی شروع می‌شود. پس از شروع علائم، خواب‌آلودگی بیش از حد می‌تواند به سرعت در توانایی فرد برای عملکرد در خانه، مدرسه و محل کار اختلال ایجاد کند.
بسیاری از علائم نارکولپسی در سایر شرایط پزشکی مشترک است و به همین دلیل، نارکولپسی می‌تواند برای سال‌ها تشخیص داده نشود. درک علائم نارکولپسی گام مهمی در جهت تشخیص و درمان دقیق این اختلال خواب مزمن و بالقوه ناتوان‌کننده است.
چه چیزی باعث علائم نارکولپسی می‌شود؟
علائم نارکولپسی معمولاً به از دست دادن سلول‌های مغزی مربوط می‌شود که انتقال‌دهنده‌های عصبی به نام اورکسین تولید می‌کنند. اورکسین‌ها نقش‌های مهم زیادی در بدن دارند که دو مورد از آن‌ها تثبیت بیداری و سرکوب خواب REM است. تثبیت بیداری مهم است زیرا به افراد اجازه می‌دهد تا برای مدت طولانی در طول روز هوشیاری خود را حفظ کنند.
بدون نورون‌های تولیدکننده اورکسین کافی، بدن نمی‌تواند چرخه خواب و بیداری را به‌درستی حفظ کند. خواب کمتر تثبیت می‌شود و باعث می‌شود افراد در طول روز احساس خستگی کنند و احساس کنند نیاز به چرت زدن‌های مکرر دارند. معمولاً افراد مبتلا به نارکولپسی نیاز شدید به خواب را در زمان‌های نامناسب تجربه می‌کنند.
نارکولپسی همچنین باعث می‌شود که بدن به‌سرعت بین حالت خواب و بیداری تغییر کند. افراد مبتلا به نارکولپسی به سرعت به خواب می‌روند و بسیار سریعتر از افراد بدون این اختلال وارد خواب REM می‌شوند. بیماران نارکولپتیک اغلب در طول شب از خواب بیدار می‌شوند و زمانی را در حالت‌های متوسط غیرطبیعی می‌گذرانند که در آن نه کاملاً خواب هستند و نه کاملاً بیدار – که به‌صورت کاتاپلکسی، فلج خواب و توهم ظاهر می‌شود.
ارتباط بین کمبود اورکسین و علائم نارکولپسی به‌خوبی ثابت شده است، اما همه افراد مبتلا به نارکولپسی نورون‌های تولیدکننده اورکسین را از دست نمی‌دهند. دو نوع نارکولپسی وجود دارد – نوع 1 و نوع 2 – و کمبود اورکسین تنها در افراد مبتلا به نارکولپسی نوع 1 باعث ایجاد علائم می‌شود.
افراد مبتلا به نارکولپسی نوع 1، 85 تا 95 درصد کمتر از افراد بدون این عارضه، نورون‌هایی دارند که اورکسین تولید می‌کنند. افراد مبتلا به نارکولپسی نوع 2 معمولاً دارای سطوح طبیعی اورکسین و علائم نارکولپسی با شدت کمتری هستند. علت علائم در بیماران مبتلا به نارکولپسی نوع 2 به‌خوبی شناخته نشده است.
علائم نارکولپسی
علائم نارکولپسی اغلب تتراد نامیده می‌شود، به این معنی که چهار علامت اصلی این بیماری وجود دارد: خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز، فلج خواب، توهم و کاتاپلکسی. اگرچه همه افراد مبتلا به نارکولپسی خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز را تجربه می‌کنند، اما سایر علائم کمتر رایج هستند. تنها حدود 10 تا 15 درصد از افراد مبتلا به نارکولپسی، تمام علائم را تجربه می‌کنند.
5 راه برای داشتن خواب REM بیشتر!
خواب‌آلودگی مفرط در طول روز
خواب آلودگی بیش از حد در طول روز (EDS) اغلب اولین علامت نارکولپسی است. افراد مبتلا به نارکولپسی ممکن است با احساس استراحت از خواب بیدار شوند، اما مدت کوتاهی بعد دوباره احساس خستگی کنند. بدون توجه به اینکه فرد چقدر در شب بخوابد، خواب‌آلودگی ادامه می‌یابد و اغلب زمانی که فرد درگیر کارهای بی‌علاقه یا یکنواختی است، مانند تماشای تلویزیون یا نشستن در کلاس درس، بیشتر می‌شود. افراد ممکن است هنگام انجام کارهایی که توجه آن‌ها را جلب می‌کند، هوشیارتر باشند.
علاوه‌بر خواب‌آلودگی مداوم، بیماران مبتلا به نارکولپسی اغلب مواردی را که به آن «حملات خواب» می‌گویند، توصیف می‌کنند. در طول حمله خواب، خواب‌آلودگی شدید به سرعت ظاهر می‌شود و نیاز به خواب تقریبا غیرقابل مقاومت است. افراد ممکن است هر لحظه به خواب بروند و چرت‌های کوتاهی از چند ثانیه تا چند دقیقه متغیر باشد. آن‌ها اغلب از این چرت‌های کوتاه بیدار می‌شوند و احساس هوشیاری بیشتری دارند.
در طول کمبود توجه یا دوره‌های کوتاه خواب، افراد مبتلا به نارکولپسی ممکن است فعالیت‌هایی را بدون آگاهی انجام دهند و پس از آن حافظه کمی از آن‌ها داشته باشند. در حین انجام فعالیت‌های معمولی، مانند خوردن، صحبت کردن یا تایپ کردن، ممکن است به خواب رفته و به‌طور خودکار فعالیت را ادامه دهند. معمولاً عملکرد آن‌ها کاهش می‌یابد، به‌عنوان مثال نوشتن که در طول حملات کوتاه خواب به یک خط خطی ناخوانا تبدیل می‌شود.
فلج خواب
فلج خواب به معنای از دست دادن موقتی کنترل ارادی ماهیچه‌ها در هنگام بیدار شدن یا به خواب رفتن است. فرد در هنگام فلج خواب کاملاً هوشیار است، اما قادر به صحبت کردن یا حرکت نیست. دوره‌های فلج خواب می‌تواند چند دقیقه طول بکشد و پس از بیدار شدن، افراد توانایی حرکت و صحبت کردن را دوباره به دست می‌آورند. حدود 25 درصد از افراد مبتلا به نارکولپسی فلج خواب را تجربه می‌کنند.
در اکثر افراد بدون نارکولپسی، خواب REM حدود 60 تا 90 دقیقه پس از به خواب رفتن می‌رسد. در طول خواب REM، فعالیت مغز افزایش می‌یابد و رویاهای واضح رایج است. خواب REM همچنین شامل فلج موقت عضلانی به نام آتونی است. آتونیا از اجرا شدن رویاها در هنگام خواب جلوگیری می‌کند و معمولاً با بیدار شدن فرد به پایان می‌رسد.
افراد مبتلا به نارکولپسی به‌طور مکرر به خواب REM وارد می‌شوند، اغلب در عرض 15 دقیقه پس از به خواب رفتن، و تجربیاتی که به‌طور معمول در خواب REM یافت می‌شود ممکن است منجر به بیداری شود. هنگامی که آتونی پس از بیدار شدن فرد ادامه می‌یابد، فلج خواب را تجربه می‌کند. اگر خواب دیدن به‌طور معمول در طول خواب REM در هنگام بیداری نیز ادامه یابد، برخی از بیماران آن را به‌عنوان توهم تجربه می‌کنند.
توهمات
توهمات می‌تواند یک تجربه ترسناک برای افراد مبتلا به نارکولپسی باشد. این توهمات اغلب زمانی رخ می‌دهد که فردی در حال به خواب رفتن است، اما می‌تواند در زمانی که فرد در حال بیدار شدن است نیز رخ دهد. توهمات معمولاً بصری هستند، مانند دیدن چیزی یا شخصی در اتاق خواب، اما ممکن است چندوجهی نیز باشند، به این معنی که شامل حواس متعددی مانند چشایی، لامسه، شنوایی یا بویایی می‌شوند.
توهمات هیپناگوژیک، آن‌هایی که هنگام به خواب رفتن فرد رخ می‌دهند، حدود یک سوم افراد مبتلا به نارکولپسی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. مانند فلج خواب، محققان بر این باورند که توهمات نشان‌دهنده پدیده خواب REM است که در بیداری رخنه می‌کند.
در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!
کاتاپلکسی
کاتاپلکسی شامل از دست دادن ناگهانی توان عضلانی درحالی‌که فرد بیدار است. برخلاف سایر شرایطی که شامل از دست دادن کنترل عضلانی است، مانند غش و اختلالات تشنج، افرادی که کاتاپلکسی را تجربه می‌کنند کاملا هوشیار می‌مانند. کاتاپلکسی ممکن است توسط احساسات قوی مانند خنده، تعجب، عصبانیت و هیجان ایجاد شود. فقط افراد مبتلا به نارکولپسی نوع 1 کاتاپلکسی را تجربه می‌کنند.
فلج خواب شبیه کاتاپلکسی است زیرا نشان‌دهنده فلج فعالیت عضلانی است که معمولاً فقط در طول خواب REM رخ می‌دهد. فلج خواب در لبه‌های خواب رخ می‌دهد، اما کاتاپلکسی پس از بیدار شدن کامل فرد رخ می‌دهد.
دوره‌های خفیف کاتاپلکسی ممکن است تنها چند ثانیه طول بکشد و تعداد کمی از گروه‌های عضلانی مانند پلک‌ها را درگیر کند. اپیزودهای شدیدتر کاتاپلکسی ممکن است چند دقیقه طول بکشد و شامل از دست دادن کنترل ارادی عضلانی شود که منجر به فلج کامل، اما موقتی می‌شود. اگرچه این قسمت‌ها می‌توانند ترسناک باشند، اما اگر فرد در یک محیط مناسب باشد، معمولاً بی‌خطر هستند.
اختلال در خواب شبانه
درحالی‌که پزشکان مدت‌هاست که علائم نارکولپسی را تشخیص داده‌اند، تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که اختلال در خواب شبانه نیز یک اتفاق رایج در افراد مبتلا به نارکولپسی است. بین 30 تا 95 درصد از بیماران، اختلال در خواب شبانه ممکن است یک علامت مستقل از نارکولپسی باشد، یا ممکن است ناشی از اختلال خواب دیگری باشد. سایر اختلالات خواب که در افراد مبتلا به نارکولپسی مشاهده می‌شود عبارت‌اند از: بی‌خوابی، آپنه خواب، اختلالات رفتاری خواب REM و اختلال حرکت دوره‌ای اندام.
جالب است که علی‌رغم اختلال در الگوهای خواب، بسیاری از افراد مبتلا به نارکولپسی معمولاً همان ساعت‌هایی را می‌خوابند که افراد بدون این اختلال می‌خوابند. به جای داشتن خواب یک‌پارچه در شب مانند اکثر افراد، زمان خواب در افراد مبتلا به نارکولپسی اغلب با دوره‌های کوتاه خواب در طول روز و شب است.
علائم نارکولپسی در کودکان
هنگامی‌که نارکولپسی در دوران کودکی یا نوجوانی شروع می‌شود، اغلب با خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز شروع می‌شود. این افزایش خستگی ممکن است منجر به زمان‌های خواب طولانی‌تر از حد معمول شود که پرخوابی نامیده می‌شود و همچنین بازگشت به چرت زدن در طول روز معمولاً در نوزادان و کودکان نوپا دیده می‌شود.
با پیشرفت نارکولپسی، خواب طولانی‌مدت ممکن است برطرف شود زیرا خواب شبانه مختل می‌شود و رویاهای واضح و بیداری‌های شبانه افزایش می‌یابد. درحالی‌که نارکولپسی یک بیماری مزمن و مادام‌العمر است، علائم معمولاً با افزایش سن بدتر نمی‌شوند.
در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!
سایر شرایط بهداشتی مرتبط با نارکولپسی
تحقیقات نشان داده است که بیماران مبتلا به نارکولپسی در معرض افزایش خطر ابتلا به چندین بیماری هستند. افراد مبتلا به نارکولپسی با افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی و متابولیک مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، چاقی و دیابت مواجه هستند.
یکی از دلایل افزایش شیوع این شرایط در افراد مبتلا به نارکولپسی ممکن است نقش‌های متعدد اورکسین‌ها در بدن باشد. علاوه‌بر ایجاد مشکلاتی در حفظ چرخه خواب و بیداری، از دست دادن نورون‌های تولیدکننده اورکسین می‌تواند بر فعالیت بدنی و افزایش وزن، فشار خون شبانه و تجمع پلاک در شریان‌ها تأثیر بگذارد که همه علل بالقوه بیماری قلبی هستند.
نارکولپسی همچنین با اختلالات روان‌پزشکی از جمله اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی (ADHD)، اضطراب، اختلالات خوردن، افسردگی و اسکیزوفرنی مرتبط است. محققان فرض می‌کنند که تغییرات سبک زندگی و اختلالات ناشی از علائم نارکولپسی ممکن است منجر به ایجاد اختلالات روان‌پزشکی شود، یا اینکه نارکولپسی و اختلالات روان‌پزشکی علل مشابهی دارند. درحالی‌که تأثیر نارکولپسی بر سلامت روان قابل‌توجه است، تا 57 درصد از افراد مبتلا به نارکولپسی نیز افسردگی را تجربه می‌کنند، تحقیقات بیشتری برای درک رابطه پیچیده بین نارکولپسی و اختلالات روان‌پزشکی مورد نیاز است.
جهت دریافت مشاوره رایگان و مشورت با پزشک متخصص کلیک کنید!
منابع
Mahoney, C. E., Cogswell, A., Koralnik, I. J., & Scammell, T. E. (2019). The neurobiological basis of narcolepsy. Nature reviews Neuroscience, 20(2), 83–93
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30546103/
Brown, R. E., Basheer, R., McKenna, J. T., Strecker, R. E., & McCarley, R. W. (2012). Control of sleep and wakefulness. Physiological reviews, 92(3), 1087–1187
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22811426/
Thannickal, T. C., Moore, R. Y., Nienhuis, R., Ramanathan, L., Gulyani, S., Aldrich, M., Cornford, M., & Siegel, J. M. (2000). Reduced number of hypocretin neurons in human narcolepsy. Neuron, 27(3), 469–474
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11055430/
Loachimescu, O. C., (2019, November 13). Narcolepsy. BMJ Best Practice., Retrieved February 15, 2021 from
https://bestpractice.bmj.com/topics/en-us/428
National Organization for Rare Disorders. (2017). Narcolepsy., Retrieved February 15, 2021 from
https://rarediseases.org/rare-diseases/narcolepsy/
American Academy of Sleep Medicine. (2014). The International Classification of Sleep Disorders – Third Edition (ICSD-3). Darien, IL
Mamelak M. (2009). Narcolepsy and depression and the neurobiology of gammahydroxybutyrate. Progress in Neurobiology, 89(2), 193–219
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19654034/
National Institute of Neurological Disorders and Stroke. (2020, September 30). Narcolepsy fact sheet., Retrieved February 15, 2021, from
https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/fact-sheets/narcolepsy-fact-sheet
Schwab, R. J., (2020, June). Narcolepsy. Merck Manual Consumer Version., Retrieved February 15, 2021, from
https://www.merckmanuals.com/home/brain,-spinal-cord,-and-nerve-disorders/sleep-disorders/narcolepsy
Dauvilliers, Y., Arnulf, I., & Mignot, E. (2007). Narcolepsy with cataplexy. The Lancet, 369(9560), 499–511