کابوس‌ها می‌توانند در هر سنی اتفاق بیفتند، اما مطالعات نشان می‌دهد که این کابوس‌ها برای کودکان خردسال بسیار رایج است – تقریباً نیمی از کودکان بین 3 تا 6 سال کابوس‌های مکرر را گزارش می‌کنند. همین امر در مورد 20 درصد از کودکان 6 تا 12 ساله نیز صادق است. درحالی‌که بیشتر کودکان در نهایت از کابوس‌های خود بیشتر رنج میبرند، برخی ممکن است دچار اختلال کابوس شوند، وضعیتی که مشخصه آن تکرار رویاهای ناخوشایند یا ترسناک است که باعث اختلال در خواب می‌شود. وحشت‌های شبانه، طغیان در هنگام خواب که می‌تواند چند دقیقه طول بکشد نیز در کودکان شایع‌تر از بزرگ‌سالان است.
در این مقاله، ما به دلایل اصلی پشت کابوس‌های کودکان در سنین مختلف می‌پردازیم و در مورد برخی از استراتژی‌هایی که والدین می‌توانند برای کمک به فرزندانشان برای پردازش رویاهای بدشان استفاده کنند، بحث خواهیم کرد.
در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!
چگونه کابوس‌ها بر کودکان تأثیر می‌گذارند؟
کابوس‌ها عمدتاً در طول خواب با حرکت سریع چشم (REM) رخ می‌دهند، مرحله نهایی چرخه خواب طبیعی انسان. خواب REM در نیمه‌های شب یا صبح زود شایع‌تر است، بنابراین احتمال بیدار شدن کودکان از یک کابوس در این زمان‌ها بیشتر است. کابوس‌ها برای هر کودک متفاوت ظاهر می‌شوند، اما اغلب شامل عناصر ترسناکی مانند هیولاها، ارواح، حیوانات تهاجمی یا افرادی هستند که امنیت آن‌ها را تهدید می‌کنند. کابوس‌های دیگر ممکن است شامل سرزنش، آزار و اذیت یا بدرفتاری با کودک باشد.
در هجوم یک کابوس، اکثر کودکان نسبتاً پاسخ‌گو نیستند. صداها، حرکات و علائم خودمختار مانند تنفس سریع، تعریق یا گشاد شدن مردمک چشم برای کودکانی که رویاهای بد می‌بینند غیرمعمول است. بسیاری از کودکان پس از بیدار شدن از خواب احساس درماندگی یا اضطراب می‌کنند و این می‌تواند باعث افزایش شدید ضربان قلب آن‌ها شود. با گذشت زمان، کودکانی که اغلب کابوس‌های شبانه را تجربه می‌کنند، ممکن است علائم بی‌خوابی مرتبط با احساس ترس از به خواب رفتن و دیدن خواب بد را ایجاد کنند.
مطالعات و بررسی‌ها یافته‌های متفاوتی در مورد شیوع کابوس‌های شبانه در گروه‌های سنی مختلف به دست آورده‌اند. بااین‌حال، این تحقیق نشان می‌دهد که کابوس‌های شبانه برای کودکان بین 3 تا 6 سال و همچنین کودکان 5 تا 9 ساله به اوج رسیده است. کابوس‌ها در مورد کودکان بر روی افراد 5 ساله و بالاتر مورد بحث قرار گرفته است. به نظر می‌رسد کابوس‌ها تا سن 12 سالگی هر دو جنس را به‌طور مساوی تحت‌تاثیر قرار می‌دهند، اما برخی مطالعات نشان می‌دهد که رویاهای ترسناک برای دخترانی که از سن 13 سالگی شروع می‌شود، شایع‌تر است.
کابوس‌ها در مقابل وحشت‌های شبانه
کابوس‌ها اغلب با وحشت‌های شبانه اشتباه گرفته می‌شوند که به‌عنوان قسمت‌هایی از وحشت در هنگام خواب تعریف می‌شوند. یک دوره می‌تواند تا 90 دقیقه طول بکشد. برخلاف کابوس‌های شبانه، وحشت‌های شبانه اغلب با صداها، علائم خودمختار و سایر نشانه‌هایی که کودک در برابر رویا عمل می‌کند همراه است. تفاوت اصلی دیگر این است که وحشت شبانه عمدتاً در مراحل حرکت غیرسریع چشم (NREM) رخ می‌دهد، درحالی‌که کابوس‌ها بیشتر در طول خواب REM رخ می‌دهند.
از آنجا که آن‌ها رفتارهای غیرعادی در طول خواب دارند، وحشت‌های شبانه نوعی پاراسومنیا در نظر گرفته می‌شوند. وحشت شبانه در کودکان 3 تا 7 ساله شایع‌تر است و معمولاً بعد از 10 سالگی کاهش می‌یابد. تقریباً 30 درصد از کودکان وحشت شبانه را تجربه می‌کنند، درحالی‌که وحشت شبانه برای بزرگ‌سالان بسیار نادر است. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که بین وحشت شبانه بزرگ‌سالان و اختلالات عصبی ارتباط وجود دارد، اما تحقیقات بیشتری برای تقویت این موضوع مورد نیاز است.
بسیاری از افرادی که ترس‌های شبانه را تجربه می‌کنند، راه رفتن در خواب را نیز تجربه می‌کنند، و تحقیقات نشان می‌دهد که اگر کودک یا بزرگ‌سال سابقه خانوادگی داشته باشد، خطر وحشت شبانه بیشتر است. مشاوره، بیدار شدن پیش‌بینی‌شده و رسیدگی به مسائل پزشکی یا استرس‌بخشی از درمان است. در موارد شدید، پزشکان ممکن است برای کاهش دوره‌های وحشت شبانه دارویی تجویز کنند. ممکن است برای موارد شدید درمان توصیه شود. درحالی‌که مصرف دارو به‌طور کلی ممنوع است، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) ممکن است به دلیل این باور گسترده که ترس شبانه با سطح سروتونین مرتبط است تجویز شود.
بیشتر بخوانید: وحشت شبانه چیست؟
چگونه به کودکان کمک کنیم تا با کابوس‌ها کنار بیایند؟
برای کودکانی که گهگاه کابوس‌های شبانه را تجربه می‌کنند، اطمینان دادن اغلب مؤثرترین تاکتیک است. والدین باید ترس‌ها و محرک‌های خشم را با فرزندان خود در یک محیط آرام در میان بگذارند. این می‌تواند به تقویت احساس آرامش قبل از خواب کمک کند، که به‌نوبه‌خود ممکن است کیفیت خواب آن‌ها را بهبود بخشد و خطر رویاهای مخرب را به حداقل برساند.
گفته می‌شود، اطمینان بیش از حد می‌تواند اثر معکوس داشته باشد. والدین می‌توانند فرزندان خود را تشویق کنند که پس از بیدار شدن از خواب بد، خود را به آرامش خود تشویق کنند، نه اینکه برای راحتی به اعضای خانواده تکیه کنند. هم‌خوابی با کودکان پس از وقوع یک کابوس یا ماندن در اتاق آن‌ها تا زمانی که آن‌ها به خواب برگردند عموماً مورد انتقاد قرار می‌گیرد زیرا این اقدامات با افزایش بیداری شبانه برای نوزادان و کودکان خردسال مرتبط است.
والدین ممکن است با فراهم کردن «شریک خواب» برای فرزندانشان، معمولاً به شکل عروسک یا حیوانات عروسکی، موفقیت بیشتری کسب کنند. آن‌ها ممکن است به کودک بگویند که شریک خواب می‌ترسد، از کودک می‌خواهد که او را در شب آرام کند، یا اینکه شریک خواب قادر است از کودک محافظت کند. هردو استراتژی مداخله می‌توانند ترس‌های شبانه را کاهش داده و کیفیت خواب کودک را بهبود بخشند. یکی دیگر از روش‌های مؤثر می‌تواند آموزش واقعیت کابوس‌ها به کودکان باشد – یعنی این کابوس‌ها فقط افکار هستند و کاملاً بی‌ضرر هستند – تا تصورات غلطی که ممکن است در مورد این رویاها داشته باشند را از بین ببرند. تنفس عمیق، آرام‌سازی عضلانی و سایر تکنیک‌های مقابله‌ای نیز ممکن است به کودکان کمک کند تا راحت‌تر بخوابند.
در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر کودک حداقل دو کابوس در هفته به‌مدت حداقل شش ماه تجربه می‌کند، والدین باید یک ارزیابی روان‌شناختی برای او در نظر بگیرند. علاوه‌بر این، کابوس‌های مکرر در کودکان بزرگتر از شش سال ممکن است نیاز به مداخله روان‌شناختی داشته باشد. ممکن است مشاوره توصیه شود. اگر کودک دارو مصرف کند، ممکن است نیاز به تنظیم دوز داشته باشد.
برای برخی از کودکان و نوجوانان، کابوس‌های مکرر ناشی از تجاوز جنسی، سوءاستفاده و انواع دیگر آسیب‌ها است. کودکانی که مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) باشند ممکن است به تمرین تصویرسازی واکنش نشان دهند، نوعی درمان که در طی آن کودکان رویاهای ترسناک کمتری را در طول روز «تمرین» می‌کنند تا رویاهای مثبت بیشتری در شب ترویج کنند و کابوس‌های شبانه را کاهش دهند. داروهای موجود برای بزرگ‌سالان مبتلا به PTSD به‌طور کلی برای کودکان ممنوع است.
کودکانی که کابوس‌های مکرر را تجربه می‌کنند ممکن است دچار اضطراب در مورد خواب شوند. آن‌ها اغلب با به تعویق انداختن زمان خواب یا درخواست برای خوابیدن همراه با والدین خود عمل می‌کنند. اعطای این درخواست‌ها می‌تواند مشکل را تشدید کند و نگرانی‌های کودک در مورد خوابیدن را به جای کاهش آن تقویت کند. یک برنامه دقیق زمان خواب، تقویت مثبت مبتنی‌بر پاداش و سایر استراتژی‌های رفتاری موثرتر در نظر گرفته می‌شوند. اگر این روش‌ها موفقیت‌آمیز نبود، ممکن است تجویز بنزودیازپین با دوز پایین نیز توصیه شود.
جهت دریافت مشاوره رایگان و مشورت با پزشک متخصص کلیک کنید!
منابع
McNamara, P. (2016, October 30). Children’s Dreams and Nightmares. Psychology Today., Retrieved from
https://www.psychologytoday.com/us/blog/dream-catcher/201610/childrens-dreams-and-nightmares
American Academy of Sleep Medicine. (2008). Nightmares & Other Disturbing Parasomnias., Retrieved from
https://aasm.org/resources/factsheets/nightmareparasom.pdf
Leung, A. K. C., & Robson, W. L. M. (1993). Nightmares. Journal of the National Medical Association, 85(3), 233–235., Retrieved from
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2571879/pdf/jnma00293-0097.pdf
Simard, V., Nielsen, T., Tremblay, R., Bolvin, M., & Montplaisir, J. (2008). Longitudinal Study of Bad Dreams in Preschool-Aged Children: Prevalence, Demographic Correlates, Risk and Protective Factors. Sleep, 31(1), 62–70., Retrieved from
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2225564/
Van Horn, N. L., & Street, M. (2021, July 10). Night terrors. In StatPearls. StatPearls Publishing., Retrieved from
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493222/
Kushnir, J., & Sadeh, A. (2011). Assessment of brief interventions for nighttime fears in preschool children. European Journal of Pediatrics, 171(1), 67–75., Retrieved from
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21594575/
Kennedy-Moore, E. (2016, January 13). How to Help Kids with Nightmares. PBS Kids for Parents., Retrieved from
https://www.pbs.org/parents/thrive/how-to-help-kids-with-nightmares
Moturi, S., & Alvis, K. (2010). Assessment and treatment of common pediatric sleep disorders. Psychiatry (Edgmont), 7(6), 24–37., Retrieved from
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2898839/