سندروم پای بی‌قرار (RLS) یک اختلال حرکتی مرتبط با خواب است که با نیاز غیرقابل‌کنترل به حرکت دادن پاها مشخص می‌شود. اگرچه تحقیقات چندین عامل مرتبط با RLS را شناسایی کرده است، علت دقیق RLS ناشناخته است. افراد مبتلا به سندروم پای بی‌قرار، معمولاً در اواخر روز، احساس ناراحت‌کننده‌ای را در پاهای خود وقتی نشسته‌اند یا غیرفعال هستند تجربه می‌کنند. علائم RLS اغلب در نزدیکی زمان خواب بدتر می‌شود، که باعث می‌شود 60٪ تا 90٪ از افراد مبتلا به RLS گزارش دهند که علائم خواب را دشوار می‌کند. سندروم پای بی‌قرار 15 درصد از مردم ایالات متحده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، بنابراین طبیعی است که بسیاری از مردم جهان را درگیر کند و در مورد علت آن کنجکاو باشند.
در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!
علل سندروم پای بی‌قرار
چه چیزی باعث سندروم پای بی‌قرار می‌شود؟ دلایل سندروم پای بی‌قرار و چگونگی ایجاد آن در بدن به‌طور کامل شناخته نشده است. کارشناسان معتقدند که RLS احتمالاً به دلیل ترکیبی از عوامل در ژن‌ها و محیط یک فرد ایجاد می‌شود. اگرچه برخی از این عوامل شناسایی شده‌اند، اما محققان بر این باورند که بسیاری از عوامل ناشناخته باقی مانده‌اند. یک فرضیه رایج این است که سندروم پای بی‌قرار ممکن است ناشی از کمبود آهن در مغز باشد. آهن یک ماده معدنی است که چندین عملکرد از جمله کمک به سلول‌های مغز در تولید دوپامین را انجام می‌دهد. دوپامین یک انتقال‌دهنده عصبی است که به انتقال سیگنال‌ها بین سلول‌های مغز کمک می‌کند. دوپامین در فرآیندهای مختلفی در مغز مرتبط با فکر، رفتار و حرکات بدن نقش دارد.
اگرچه مطالعات نشان می‌دهند که هم سطوح پایین آهن در مغز و هم مشکلات مربوط به انتقال دوپامین در RLS نقش دارند، راه‌هایی که این ناهنجاری‌ها منجر به علائم RLS می‌شوند نامشخص است. تحقیقات چندین مشکل دیگر را پیدا کرده است که ممکن است به RLS کمک کند، از جمله مشکلات ریتم شبانه‌روزی و ناهنجاری در سایر انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین، گلوتامات، آدنوزین، هیستامین و گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA). مشکلات درون پاها، مانند مشکلات اعصاب یا جریان خون، ممکن است نقش بیشتری در ایجاد RLS داشته باشند.
عوامل خطر برای سندروم پای بی‌قرار
درحالی‌که پزشکان اغلب نمی‌توانند بگویند که چرا یک فرد به RLS مبتلا می‌شود، تحقیقات طیف گسترده‌ای از عوامل خطر مرتبط با این بیماری را پیدا کرده است.
سطوح پایین آهن:
سطوح پایین آهن در بدن با RLS مرتبط است. برای تشخیص سطوح پایین آهن، پزشک ممکن است سطح فریتین را که یک پروتئین خاص در خون است و حاوی آهن است، آزمایش کند.
بیماری مزمن کلیه:
بیماری مزمن کلیه (CKD) از دست دادن پیشرونده عملکرد کلیه را توصیف می‌کند. حدود 25 تا 50 درصد از افراد مبتلا به مرحله نهایی CKD، به نام بیماری کلیوی مرحله نهایی، به RLS مبتلا می‌شوند. CKD گاهی‌اوقات با دیالیز درمان می‌شود. تا 73 درصد از افرادی که دیالیز می‌شوند، RLS را تجربه می‌کنند که اغلب با علائم شدید همراه است.
نوروپاتی:
آسیب عصبی یا نوروپاتی ممکن است با RLS همراه باشد، اگرچه مطالعات نتایج متناقضی را نشان داده‌اند. نوروپاتی ناشی از دیابت، مصرف الکل و سایر شرایط در افراد مبتلا به RLS در مقایسه با جمعیت عمومی شایع‌تر است.
شرایط نخاع:
صدمات، تومورها و سایر شرایطی که بر نخاع تأثیر می‌گذارند می‌توانند منجر به سندروم پای بی‌قرار شوند. RLS حتی ممکن است پس از استفاده از بلوک ستون فقرات ایجاد شود، که یکی از روش‌هایی است که پزشکان برای بی‌حس کردن قسمت‌های بدن استفاده می‌کنند.
مولتیپل اسکلروزیس:
مولتیپل اسکلروزیس وضعیتی است که به بافتی که سلول‌های عصبی را احاطه کرده آسیب می‌رساند و در ارتباط بین مغز و بدن اختلال ایجاد می‌کند. کارشناسان تخمین می‌زنند که 10 تا 60 درصد افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس دارای RLS هستند. خطر RLS با شدت مولتیپل اسکلروزیس افزایش می‌یابد.
چاقی:
تحقیقات نشان می‌دهد که افراد با وزن بدن بالاتر در معرض خطر ابتلا به RLS هستند. این ممکن است به عوامل خطر مشترک بین RLS و چاقی مرتبط باشد. همچنین ممکن است به دلیل تاثیرات چاقی بر روی سیستم عصبی، سطح آهن و سیستم دوپامین باشد.
در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!
رفتار کم تحرک:
نداشتن فعالیت بدنی کافی ممکن است خطر ابتلا به RLS را افزایش دهد. در همین حال، فعالیت بدنی ممکن است خطر ابتلا به RLS را از طرق مختلف کاهش دهد، مانند بهبود جریان خون در پاها و تحریک ترشح اندورفین و دوپامین.
سیگار کشیدن:
اگرچه تحقیقات در مورد این ارتباط نتایج متفاوتی را نشان می‌دهد، مطالعات نشان می‌دهد که سیگار کشیدن ممکن است خطر ابتلا به RLS را به‌خصوص در زنان افزایش دهد.
سایر شرایط مرتبط با سندروم پای بی‌قرار شامل میگرن، آرتریت روماتوئید، بیماری پارکینسون و دیابت است.
بیشتر بخوانید: سندروم انفجار سر چیست؟
چگونه ژن‌ها بر سندروم پای بی‌قرار تأثیر می‌گذارند؟
حدود 60 درصد از افراد مبتلا به سندروم پای بی‌قرار سابقه خانوادگی این بیماری را دارند. افرادی که سابقه خانوادگی RLS دارند بیشتر احتمال دارد تا قبل از 45 سالگی به آن مبتلا شوند. این عارضه RLS زودرس نیز نامیده می‌شود. RLS زودرس در مقایسه با RLS دیررس که پس از 45 سالگی ایجاد می‌شود، با پیشرفت کندتر علائم همراه است.
به دلیل ارتباط بالقوه بین RLS و ژنتیک، دانشمندان ژن‌هایی را مطالعه کرده‌اند که بر رشد و انحطاط سلول‌های مغزی و همچنین ژن‌های دخیل در انتقال دوپامین و تنظیم آهن تأثیر می‌گذارند. بااین‌حال، محققان هنوز هیچ جهش ژنی خاص مرتبط با RLS را تایید نکرده‌اند. در حال حاضر هیچ آزمایش ژنتیکی برای تخمین خطر ابتلا به RLS در فرد وجود ندارد.
سندروم پای بی‌قرار نیز 2 تا 4 درصد از کودکان را در ایالات متحده تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. تا 80 درصد از کودکانی که به این بیماری مبتلا می شوند، سابقه خانوادگی RLS دارند. مانند بزرگ‌سالان، پیشرفت RLS در کودکان احتمالاً تحت‌تأثیر ژنتیک، آهن ناکافی در مغز و مشکلات مربوط به انتقال دوپامین است.
در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!
سندروم پای بی‌قرار در دوران بارداری
سندروم پای بی‌قرار حدود 20 درصد از افراد باردار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. اگرچه RLS می‌تواند در هر مقطعی از بارداری ایجاد شود، اما علائم در سه ماهه سوم شدیدترین علائم هستند. علائم RLS معمولاً طی چند هفته پس از زایمان خودبه‌خود برطرف می‌شوند. مشخص نیست که چرا سندروم پای بی‌قرار در دوران بارداری ایجاد می‌شود. محققان چندین توضیح احتمالی از جمله تاثیر بارداری بر سطح استروژن، کشش اعصاب یا فشار روی اعصاب، و کمبود آهن یا فولات مرتبط با بارداری را ارائه کرده‌اند.
عوامل متعددی احتمال ابتلای فرد به RLS را در دوران بارداری افزایش می‌دهد:
- تشخیص RLS قبل از بارداری
- تجربه RLS در بارداری قبلی
- سابقه خانوادگی RLS
- داشتن 35 سال یا کمتر
- سطوح پایین فریتین در خون
- نارسایی کمبود آهن
اگرچه اکثر افرادی که در دوران بارداری به سندروم پای بی‌قرار مبتلا می‌شوند متوجه می‌شوند که علائم آن‌ها پس از زایمان ناپدید می‌شود، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که خطر ابتلا به RLS مداوم پس از زایمان افزایش می‌یابد. یک مطالعه نشان داد افرادی که در دوران بارداری دچار RLS شده‌اند، در مقایسه با افرادی که در دوران بارداری دچار RLS نشده‌اند، چهار برابر بیشتر در معرض ابتلا به RLS مزمن هستند.
محرک‌هایی که می‌توانند سندروم پای بی‌قرار را بدتر کنند
درمان سندروم پای بی‌قرار اغلب شامل اجتناب از هر چیزی است که باعث تحریک یا بدتر شدن علائم فرد می‌شود، به‌ویژه در افرادی که علائم خفیف دارند و نیازی به دارو ندارند.
برخی از داروها می‌توانند علائم RLS را تشدید کنند یا علائم جدیدی را در افراد بدون تشخیص قبلی RLS ایجاد کنند. این داروها عبارت‌اند از:
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای ضدتهوع
- داروهای ضدروان‌پریشی
- آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه
کم خوابی همچنین می‌تواند علائم سندروم پای بی‌قرار را بدتر کند. RLS می‌تواند در افراد مبتلا به اختلالات خواب همزمان مانند آپنه انسدادی خواب که کیفیت خواب را کاهش می‌دهد، شدیدتر باشد. برای مبارزه با کم‌خوابی، پزشکان توصیه می‌کنند که افراد مبتلا به RLS مشکلات اساسی خواب را برطرف کنند و بهداشت خواب خود را بهبود بخشند.
بیشتر بخوانید: بی‌خوابی چیست؟
در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!
جهت دریافت مشاوره رایگان و مشورت با پزشک متخصص کلیک کنید!
منابع:
Ondo, W. G. (2022, May 18). Clinical features and diagnosis of restless legs syndrome and periodic limb movement disorder in adults. In H. I. Hurtig & A. Y. Avidan (Eds.). UpToDate., Retrieved October 8, 2022, from
Bozorg, A. M. (2022, January 6). Restless legs syndrome. Medscape., Retrieved October 8, 2022, from
https://emedicine.medscape.com/article/1188327-overview#showall
National Institute of Neurological Disorders and Stroke. (2022, October 3). Restless legs syndrome fact sheet., Retrieved October 8, 2022, from
https://www.ninds.nih.gov/restless-legs-syndrome-fact-sheet
American Academy of Sleep Medicine. (2014). The International Classification of Sleep Disorders – Third Edition (ICSD-3). Darien, IL
MedlinePlus: National Library of Medicine (US). (2018, May 1). Restless legs syndrome., Retrieved October 8, 2022, from
https://medlineplus.gov/genetics/condition/restless-legs-syndrome/
MedlinePlus: National Library of Medicine (US). (2015, April 2). Iron., Retrieved October 8, 2022, from
https://medlineplus.gov/iron.html
MedlinePlus: National Library of Medicine (US). (2015, October 1). SLC6A3 gene., Retrieved October 8, 2022, from
https://medlineplus.gov/genetics/gene/slc6a3/
MedlinePlus: National Library of Medicine (US). (2022, August 3). Ferritin blood test., Retrieved October 8, 2022, from
https://medlineplus.gov/lab-tests/ferritin-blood-test/
A.D.A.M. Medical Encyclopedia. (2021, July 27). Chronic kidney disease. MedlinePlus., Retrieved October 8, 2022, from
https://medlineplus.gov/ency/article/000471.htm
Benjamin, O., & Lappin, S. L. (2021, September 16). End-stage renal disease. In StatPearls. StatPearls Publishing., Retrieved October 8, 2022, from
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499861/
Folino, T. B., & Mahboobi, S. K. (2021, October 14). Regional anesthetic blocks. In StatPearls. StatPearls Publishing., Retrieved October 8, 2022, from
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK563238/
MedlinePlus: National Library of Medicine (US). (2021, June 1). Multiple sclerosis., Retrieved October 8, 2022, from