آیا بین آپنه خواب و فشار خون بالا ارتباطی وجود دارد؟

فشار خون بالا، که به آن پرفشاری خون نیز می‌گویند، یک مشکل شایع سلامتی است که در آن نیروی پمپاژ خون از طریق رگ‌های خونی بیشتر از حد طبیعی است. افرادی که به پرفشاری خون مبتلا هستند، معمولاً علائمی ندارند و اغلب در طی بررسی‌های روتین در مطب پزشک متوجه این مشکل می‌شوند. آپنه خواب یک اختلال خواب است که باعث توقف‌های متعدد در تنفس در طول خواب می‌شود و معمولاً با خروپف و نفس‌نفس زدن همراه است. مشابه پرفشاری خون، افراد مبتلا به آپنه خواب نیز اغلب از علائم خود آگاه نیستند تا زمانی که شریک زندگی‌شان نگرانی‌هایی را ابراز کند یا پزشک پیشنهاد تست خواب دهد. درک ارتباط بین آپنه خواب و فشار خون بالا بسیار مهم است، زیرا این دو وضعیت بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند. خوشبختانه، مدیریت آپنه خواب و فشار خون بالا می‌تواند خطر عوارض جدی سلامتی را کاهش دهد پس ادامه این مقاله را از دست ندهید.

رابطه بین آپنه خواب و فشار خون بالا

دو نوع آپنه خواب وجود دارد: آپنه انسدادی خواب (OSA) و آپنه خواب مرکزی (CSA). آپنه انسدادی با فروپاشی مجرای هوا مشخص می‌شود که جریان هوا به ریه‌ها را در طول خواب مسدود می‌کند. در آپنه مرکزی، توقف‌های تنفسی به دلیل نبود ارتباط مناسب بین مغز و عضلات درگیر در تنفس رخ می‌دهد. از بین این دو نوع آپنه، تنها OSA با فشار خون بالا مرتبط است. شیوع OSA بین ۴ تا ۷ درصد از جمعیت عمومی تخمین زده می‌شود، اما این اختلال در ۳۰ تا ۴۰ درصد افراد مبتلا به پرفشاری خون مشاهده می‌شود. از بین افرادی که به OSA مبتلا هستند، تقریباً نیمی از آن‌ها فشار خون بالا نیز دارند.

در افراد سالم، فشار خون به‌طور طبیعی در شب بین ۱۰ تا ۲۰ درصد کاهش می‌یابد، پدیده‌ای که به آن “افت فشار خون شبانه” می‌گویند. اما افراد مبتلا به OSA شدید، الگوی فشار خون “غیرکاهشی” را تجربه می‌کنند و در معرض خطر بیشتر مشکلات قلبی-عروقی هستند. بسیاری از افراد مبتلا به OSA نیز صبح هنگام بیدار شدن، افزایش ناگهانی و شدید فشار خون را تجربه می‌کنند. این “افزایش فشار صبحگاهی” یکی دیگر از عواملی است که خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش می‌دهد. همچنین، تحقیقات نشان می‌دهد که سطح فشار خون روزانه با شدت آپنه خواب افزایش می‌یابد.

در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!

آیا آپنه خواب می‌تواند باعث فشار خون بالا شود؟

کمبود خواب به قلب فشار وارد می‌کند و به ویژه آپنه انسدادی خواب (OSA) باعث فعال شدن بیش از حد سیستم عصبی سمپاتیک می‌شود که ممکن است به فشار خون بالا منجر شود. با فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک، مجموعه‌ای از واکنش‌های فیزیکی موقتی، از جمله افزایش ضربان قلب، بالارفتن فشار خون، گشاد شدن مردمک‌ها و افزایش متابولیسم رخ می‌دهد. این تغییرات به بدن کمک می‌کنند تا به رویدادهای استرس‌زا واکنش نشان دهد؛ با این حال، فعال شدن مداوم سیستم عصبی سمپاتیک می‌تواند به افزایش مزمن فشار خون منجر شود.

هربار که فرد مبتلا به OSA فروپاشی مجرای هوا را تجربه می‌کند و برای مدتی کوتاه تنفسش متوقف می‌شود، سیستم عصبی سمپاتیک فعال می‌شود و فشار خون به سرعت افزایش می‌یابد. با شروع دوباره تنفس، این افزایش ناگهانی رخ می‌دهد و هنگام بیدار شدن پس از یک واقعه OSA، سیستم عصبی سمپاتیک بیشتر فعال شده و فشار خون به میزان بیشتری افزایش می‌یابد.

علاوه‌بر این، وقتی خواب با علائم OSA مختل می‌شود، بدن هورمون‌های استرس به نام کاتکول‌آمین‌ها (مانند دوپامین و اپی‌نفرین یا آدرنالین) را آزاد می‌کند. سطوح بالای استرس می‌تواند منجر به افزایش فشار خون شود و فشار مداومی بر سیستم قلبی-عروقی وارد کند، که ممکن است به سکته، بیماری قلبی و سایر مشکلات منجر شود.

چاقی و مقاومت به انسولین

آپنه انسدادی خواب (OSA)، فشار خون بالا، چاقی و مقاومت به انسولین رابطه پیچیده‌ای با یکدیگر دارند که در آن هر چهار عامل بر یکدیگر تأثیر گذاشته و باعث تشدید وضعیت هم می‌شوند. چاقی خطر ابتلا به OSA و فشار خون بالا را افزایش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی فردی همزمان به OSA و چاقی دچار باشد، این دو وضعیت به گونه‌ای بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند که سلامت قلبی-عروقی را مختل می‌کنند.

افراد مبتلا به مقاومت به انسولین به مقادیر بیشتری از هورمون انسولین نیاز دارند تا بتوانند نوعی قند موجود در خون به نام گلوکز را برای انرژی استفاده کنند. با گذشت زمان، مقاومت به انسولین می‌تواند منجر به افزایش غیرقابل کنترل سطح گلوکز خون و در نهایت دیابت شود. چاقی به‌عنوان یکی از علل شناخته‌شده مقاومت به انسولین مطرح است. فشار خون بالا نیز یکی دیگر از عوامل خطر برای مقاومت به انسولین است. از آنجایی که مقاومت به انسولین باعث فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک می‌شود، ممکن است باعث افزایش یا تشدید فشار خون شود.

آیا درمان آپنه خواب بر فشار خون تأثیر می‌گذارد؟

چندین روش درمانی برای آپنه انسدادی خواب (OSA) وجود دارد که نه تنها کیفیت خواب را بهبود می‌بخشند، بلکه می‌توانند به کنترل فشار خون نیز کمک کنند. رایج‌ترین و مؤثرترین روش درمانی دستگاه فشار مثبت مداوم راه‌های هوایی (CPAP) است.

درمان CPAP شامل استفاده از ماسکی است که به دستگاهی متصل می‌شود و در طول شب هوا را به ریه‌ها پمپاژ می‌کند. این دستگاه از فروپاشی مجرای هوا جلوگیری می‌کند و کیفیت خواب افراد مبتلا به OSA را بهبود می‌بخشد. مطالعاتی که تأثیر CPAP بر بیماران مبتلا به فشار خون بالا و OSA را بررسی کرده‌اند، نشان داده‌اند که این درمان فشار خون را در روز و شب کاهش می‌دهد، به ویژه در بیماران مبتلا به OSA شدید. CPAP همچنین سطح کاتکول‌آمین‌ها را کاهش می‌دهد.

برخی بیماران ممکن است در تطبیق با ماسک CPAP در شب مشکل داشته باشند. استفاده مداوم و صحیح از CPAP برای مدیریت مؤثر OSA و فشار خون بالا بسیار مهم است. یکی از جایگزین‌های CPAP، استفاده از دهان‌گیرهای مخصوص است که به باز نگه‌داشتن مجرای هوا در طول خواب کمک می‌کنند. تحقیقات بیشتری برای بررسی این که آیا دهان‌گیرها نیز فشار خون را در افراد مبتلا به OSA و فشار خون بالا کاهش می‌دهند، مورد نیاز است. برخی از بیماران نیز تحت عمل‌های جراحی خاص برای درمان OSA قرار می‌گیرند.

کاهش وزن از طریق تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی یا جراحی کاهش وزن، یکی دیگر از روش‌های مدیریت OSA است که ممکن است فشار خون را نیز کاهش دهد.

آیا باید با پزشک در مورد آپنه خواب صحبت کنم؟

اگر فشار خون بالایی دارید و نگران هستید که ممکن است به آپنه خواب نیز مبتلا باشید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. تشخیص آپنه خواب اولین گام برای دسترسی به درمان‌های مؤثر است که می‌تواند خواب و فشار خون شما را بهبود بخشد. به این فکر کنید که آیا هر یک از علائم زیر در شما صدق می‌کند:

– خواب‌آلودگی در طول روز
– مشکلات در تمرکز و حافظه
– سردردهای صبحگاهی
– خشکی دهان هنگام بیدار شدن
– تحریک‌پذیری، اضطراب یا افسردگی

آپنه خواب اغلب توسط فرد مبتلا تشخیص داده نمی‌شود. در بسیاری از موارد، شریک زندگی فرد متوجه علائم شبانه OSA می‌شود و همین موضوع منجر به مراجعه به پزشک می‌شود. اگر با کسی اتاق یا خانه‌ای مشترک دارید، از او بپرسید که آیا متوجه علائم زیر در هنگام خواب شما شده است:

• خروپف بلند
•  خفگی یا نفس‌نفس زدن در طول خواب
• توقف‌های تنفسی در هنگام خواب

داشتن یکی یا چند مورد از این علائم لزوماً به معنای ابتلا به آپنه خواب نیست، اما دلیلی خوبی است که موضوع را با پزشک خود مطرح کنید.

به‌عنوان یک جمع‌بندی جدول زیر راهنمای خوبی در خصوص موضوع آپنه خواب و فشار خون بالا است:

در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!

منابع

Noda, A., Miyata, S., & Yasuda, Y. (2013). Therapeutic strategies for sleep apnea in hypertension and heart failure. Pulmonary medicine, 2013, 814169

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23509623/

Surani S. R. (2014). Diabetes, sleep apnea, obesity and cardiovascular disease: Why not address them together?. World Journal of Diabetes, 5(3), 381–384

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24936259/

Bloomfield, D., & Park, A. (2015). Night time blood pressure dip. World Journal of Cardiology, 7(7), 373–376

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26225196/

سوالات متداول

1. چگونه آپنه خواب می‌تواند بر افزایش فشار خون تأثیر بگذارد؟

• آپنه خواب به‌طور قابل‌توجهی فشار خون را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و به افزایش فشار خون یا پرفشاری خون منجر می‌شود.

2. وقفه‌های تنفسی ناشی از آپنه انسدادی خواب چه تأثیری بر فشار خون در طول خواب دارند؟

• وقفه‌های تنفسی ناشی از آپنه انسدادی خواب، باعث افزایش ناگهانی فشار خون در طول خواب می‌شوند.

3. چرا فشار خون بالا ناشی از آپنه خواب ممکن است در طول روز نیز ادامه یابد؟

• فشار خون بالا در طول شب ممکن است در طول روز نیز ادامه یابد و خطر عوارض قلبی-عروقی را افزایش دهد.

4. چگونه درمان آپنه خواب می‌تواند به بهبود فشار خون و سلامت کلی کمک کند؟

• درمان آپنه خواب می‌تواند به تنظیم فشار خون و بهبود سلامت کلی کمک کند.