آپنه خواب یا وقفه تنفسی چیست؟

آپنه خواب

آپنه خواب یک اختلال خواب شایع است که باعث مکث‌های مکرر در تنفس در طول خواب می‌شود. اکثر افراد مبتلا به آپنه خواب علائمی مانند خروپف بلند و خواب‌آلودگی در طول روز را تجربه می‌کنند. دو نوع اصلی آپنه خواب عبارت‌اند از آپنه انسدادی خواب (OSA) و آپنه خواب مرکزی (CSA).

در OSA، باریک شدن راه هوایی در طول خواب منجر به اختلال در تنفس می‌شود. در CSA، اختلالات تنفسی ناشی از عدم ارتباط بین مغز و عضلات درگیر در تنفس است. این وقفه‌های تنفسی کیفیت خواب را کاهش می‌دهد و در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به عواقب بالقوه جدی برای سلامتی شود. اگر فکر می‌کنید در معرض خطر آپنه خواب هستید، همکاری با پزشک بسیار مهم است تا بتوانید هر گونه آزمایش و درمان لازم را انجام دهید.

 

در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!

 

آپنه خواب چیست؟

 

آپنه خواب نوعی اختلال تنفسی مرتبط با خواب است، گروهی از اختلالات خواب که با الگوهای تنفس غیرطبیعی در طول خواب مشخص میشود.

افراد مبتلا به آپنه خواب به‌طور مکرر در هنگام خواب کاهش یا وقفه در تنفس برای دوره‌های کوتاهی دارند. اگرچه این وقفه‌ها باعث می‌شود فرد به‌طور دوره‌ای از خواب بیدار شود و کیفیت خواب را کاهش دهد، افراد خواب ممکن است به‌طور کامل از خواب بیدار نشوند و از غیرطبیعی بودن تنفس شبانه خود غافل بمانند.

انواع مختلفی از آپنه خواب وجود دارد که براساس علت اختلالات تنفسی طبقه‌بندی می‌شوند.

آپنه انسدادی خواب

آپنه انسدادی خواب (OSA) زمانی رخ می‌دهد که راه هوایی در پشت گلو در طول خواب منقبض یا مسدود می‌شود، که ممکن است باعث خروپف شود زیرا هوا از عبور طبیعی جلوگیری می‌کند. در پاسخ به انسداد راه هوایی، فرد معمولاً از خواب بیدار می‌شود، ماهیچه‌های گلوی خود را درگیر می‌کند و چندین گاز یا نفس عمیق می‌کشد که اغلب با صداهایی مانند خرخر کردن یا خفگی همراه است. آپنه انسدادی خواب شایع‌ترین نوع آپنه خواب است. تخمین زده می‌شود که 10٪ تا 30٪ از بزرگ‌سالان در ایالات متحده را تحت‌تأثیر قرار دهد، اما در بسیاری از موارد تشخیص داده نمی‌شود.

آپنه خواب مرکزی

آپنه خواب مرکزی (CSA) شامل اختلال در ارتباط بین مغز و عضلات کنترل‌کننده تنفس است. درنتیجه، تنفس ممکن است کم‌عمق شود و مکث‌های موقتی داشته باشد. شیوع آپنه خواب مرکزی در مقایسه با آپنه انسدادی خواب کم است. تخمین زده می‌شود که کمتر از 1٪ افراد CSA دارند.

 

نشانه‌های آپنه خواب

علائم‌های آپنه خواب شامل اثرات تنفس غیرطبیعی در شب و همچنین اثرات کاهش کیفیت خواب در طول روز است.

علائم آپنه انسدادی خواب

علائم مکرر آپنه انسدادی خواب عبارت‌اند از:

• خواب‌آلودگی مفرط در طول روز
• خروپف بلند که اغلب با صداهای نفس‌گیر یا خفگی مشخص می‌شود
• سردرد در صبح که ممکن است تا چند ساعت پس از بیدار شدن از خواب ادامه داشته باشد
• خشکی دهان پس از بیدار شدن از خواب
• خواب بی‌قرار با دوره های بیداری در طول شب
• افزایش نیاز به بلند شدن از رخت‌خواب برای ادرار کردن
• تحریک‌پذیری یا ناامیدی
• کاهش تمرکز

برخی از علائم آپنه انسدادی خواب ممکن است بلافاصله برای فرد مبتلا قابل‌توجه نباشد. به‌عنوان مثال، تنفس غیر طبیعی و خروپف ممکن است تنها پس از مشاهده توسط شریک خواب مورد توجه فرد قرار گیرد. بسیاری از علائم آپنه انسدادی خواب نیز می‌تواند ناشی از سایر مشکلات سلامتی باشد، بنابراین این بیماری را نمی‌توان به‌تنهایی با علائم تشخیص داد.

 

 

علائم آپنه مرکزی خواب

علائمی که اغلب با آپنه مرکزی خواب همراه است عبارت‌اند از:

• الگوهای تنفس غیرطبیعی، مانند تنفسی که در طول خواب کند می‌شود، سرعت می‌گیرد و مکث می‌کند
• خواب‌آلودگی بیش از حد در روز بیداری‌های شبانه
• تنگی‌نفس ناگهانی یا درد قفسه سینه در شب
• مشکل در تمرکز
• سردردهای صبحگاهی

مانند آپنه انسدادی خواب، برای افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی طبیعی است که از تنفس نامنظم خود در طول خواب بی‌اطلاع باشند، مگر اینکه توسط شریک یا مراقب خود در تخت به آن‌ها اشاره شود.

 

علل آپنه خواب

علت اختلالات تنفسی بین آپنه انسدادی خواب و آپنه مرکزی خواب متفاوت است.

علل آپنه انسدادی خواب

در افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب، ماهیچه‌های پشت گلو در طول خواب شل می‌شوند و فضای عبور هوا را کاهش می‌دهند. خروپف با باریک شدن راه هوایی رخ می‌دهد و هنگامی‌که راه هوایی مسدود می‌شود، فرد اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند. کمبود اکسیژن باعث بیدار شدن جزئی یا کامل به‌منظور بازگرداندن جریان هوا می‌شود. این اختلالات تنفسی به‌طور مکرر در طول خواب اتفاق می‌افتد.

علل آپنه مرکزی خواب

آپنه خواب مرکزی به‌دلیل مشکلاتی در نحوه ارتباط مغز با عضلات مسئول تنفس ایجاد می‌شود. برای افراد مبتلا به CSA، بخشی از مغز به نام ساقه مغز نمی‌تواند به‌درستی سطوح کربن دی‌اکسید در بدن را در طول خواب تشخیص دهد. این منجر به اپیزودهای مکرر تنفس می‌شود که کندتر و کم‌عمق‌تر از آنچه باید باشد.

 

عوامل خطر برای آپنه خواب

فاکتورهای متعددی بر شانس ابتلای فرد به آپنه خواب تأثیر می‌گذارند و این عوامل برای OSA و CSA متفاوت هستند.

عوامل خطر برای آپنه انسدادی خواب

عامل‌های خطر اولیه برای آپنه انسدادی خواب مربوط به سن، جنس، وزن بدن و برخی ویژگی‌های آناتومیکی ناحیه سر و گردن است.

سن: خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب با افزایش سن افزایش می‌یابد تا زمانی که فرد در دهه 60 و 70 زندگی خود قرار گیرد.

جنسیت: مردان، عموماً بیشتر در معرض آپنه انسدادی خواب هستند، به‌ویژه در مراحل اولیه بزرگ‌سالی.

آناتومی سر و گردن: آپنه انسدادی خواب بیشتر در افرادی رخ می‌دهد که دارای ویژگی‌های آناتومیکی خاص از جمله زبان بزرگتر و فک پایین کوتاه‌تر هستند.

وزن بدن: مطالعات متعدد ارتباط بین شاخص توده بدنی بالاتر (BMI) و افزایش خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب را نشان داده است.
مطالعات ارتباط بین عوامل مختلف دیگر و افزایش احتمال ابتلا به OSA را شناسایی کرده‌اند، اما تحقیقات بیشتری برای روشن شدن تأثیر آن‌ها بر توسعه OSA مورد نیاز است.

سیگار کشیدن: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که خطر آپنه انسدادی خواب در افرادی که سیگار می‌کشند در مقایسه با افرادی که سیگار را ترک کرده‌اند یا هرگز سیگار نکشیده‌اند، به میزان قابل‌توجهی بیشتر است.

ناهنجاری‌های هورمونی: شرایط هورمونی مانند کم‌کاری تیروئید یا تولید بیش از حد هورمون رشد ممکن است خطر OSA را با ایجاد تورم بافت افزایش دهد. نزدیک راه هوایی یا با کمک به افزایش شاخص توده بدنی.

وضعیت خواب: آپنه خواب ممکن است در هنگام خوابیدن به پشت ایجاد شود یا بدتر شود زیرا این وضعیت خواب بر شکل و موقعیت بافت اطراف راه هوایی تأثیر می‌گذارد.

سابقه خانوادگی آپنه خواب: نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد سابقه خانوادگی OSA می‌تواند خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب را در فرد افزایش دهد، که ممکن است به ویژگی‌های آناتومیک در سر و گردن مربوط باشد که بین اعضای خانواده مشترک است.

احتقان بینی: مشکل در تنفس از طریق بینی با احتمال بالاتر ابتلا به OSA مرتبط است.

استفاده از الکل و برخی داروها: الکل و برخی داروهای تجویزی و مخدر با افزایش خطر آپنه انسدادی خواب مرتبط هستند.

برخی شرایط پزشکی: افراد مبتلا به برخی مشکلات پزشکی، از جمله بیماری قلبی و ریوی، ممکن است باعث OSA شوند.

 

عوامل خطر برای آپنه مرکزی خواب

آپنه خواب مرکزی اغلب در نتیجه یک مشکل پزشکی دیگر مانند عفونت یا آسیبی که بر ساقه مغز تأثیر می‌گذارد، نارسایی قلب یا کلیه، سکته مغزی یا تولید بیش از حد هورمون رشد رخ می‌دهد. مطالعات برخی از عوامل اضافی را شناسایی کرده‌اند که با افزایش خطر آپنه مرکزی خواب مرتبط هستند.

سن: افراد بالای 65 سال در معرض خطر اختلالات تنفسی هستند که با آپنه مرکزی خواب مطابقت دارد.

جنسیت: آپنه خواب مرکزی در مردان یا افرادی که در بدو تولد مرد هستند، شایع‌تر است، که ممکن است به سطح برخی از هورمون‌های جنسی مرتبط باشد.

استفاده از برخی داروها: استفاده مزمن از داروهای مخدر و برخی از داروهای تجویزی می‌تواند بر تنفس تأثیر بگذارد و با خطر بالاتر CSA مرتبط است.

قرار گرفتن در ارتفاع بالا: گذراندن زمان در ارتفاع بالا به‌دلیل کاهش دسترسی به اکسیژن در محیط‌های با ارتفاع بالا با CSA مرتبط است.

 

چگونه آپنه خواب تشخیص داده می‌شود؟

آپنه خواب باید توسط پزشک یا متخصص خواب تشخیص داده شود و مراحل مختلفی در فرآیند تشخیص وجود دارد.

تاریخچه سلامت و معاینه فیزیکی

ارزیابی آپنه خواب معمولاً با بررسی علائم و سلامت کلی فرد و همچنین یک معاینه فیزیکی شروع می‌شود. این برای شناسایی آپنه خواب و شناسایی عوامل خطری طراحی شده است که می‌توانند در این وضعیت نقش داشته باشند. اگرچه برای تأیید اینکه فردی مبتلا به OSA است، آزمایش لازم است، وجود علائم می‌تواند در تشخیص نقش داشته باشد و به تعیین شدت بیماری کمک کند.

 

تست خواب

تست خواب برای تشخیص آپنه خواب انسدادی یا مرکزی ضروری است. قابل‌اعتمادترین نوع مطالعه خواب پلی‌سومنوگرافی نام دارد که در طول یک شب اقامت در یک آزمایشگاه تخصصی خواب انجام می‌شود. در طول پلی‌سومنوگرافی، چندین حسگر برای ردیابی تنفس، بیداری، سطح اکسیژن، حرکت عضلات، مراحل خواب و سایر جنبه‌های خواب استفاده می‌شود. یک تست خواب در کلینیک می‌تواند تعیین کند که آیا تنفس غیرطبیعی است و بین آپنه خواب انسدادی و آپنه مرکزی تمایز قائل شود. برای OSA، پلی‌سومنوگرافی ممکن است شامل یک یا دو تست از کلینیک خواب باشد.

مطالعه خواب در خانه برای آپنه انسدادی خواب یک گزینه برای بیماران خاصی است که اعتقاد بر این است که OSA شدیدتری دارند. انجام تست آپنه خواب در خانه ممکن است راحت‌تر باشد، اما نتایج باید توسط یک متخصص بهداشت تفسیر شود. آزمایش خانگی برای آپنه مرکزی خواب استفاده نمی‌شود.

 

اگر شما مردد هستید که اختلال خواب دارید می‌توانید “تست سلامت خواب” را تکمیل کنید تا با مشاوره خدمتتون اعلام کنیم بهتر است مراحل تشخیص و درمان شما به چه شکلی انجام شود. یکی از مراحلی که شاید به آن نیاز داشته باشید انجام تست خواب است که باید به تشخیص پزشک متخصص براتون نسخه شود و ما قادریم در منزل و یا کلینیک خواب، این تست را برای شما انجام بدهیم.

 

درمان آپنه خواب

هدف از درمان آپنه خواب کاهش اختلالات تنفسی و بهبود خواب است. رویکرد درمان بین آپنه انسدادی خواب و آپنه خواب مرکزی متفاوت است.

درمان آپنه انسدادی خواب

یکی از اقدامات درمان فشار مثبت راه هوایی (PAP) درمانی است که تقریباً برای همه افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب ارائه می‌شود. درمان PAP راه هوایی را با هوای تحت فشار که از دستگاه از طریق شلنگ و ماسکی که روی صورت گذاشته می‌شود، باز می‌کند.

دستگاه‌های PAP فقط با نسخه در دسترس هستند. فشار هوای آن‌ها باید در فرآیندی به نام تیتراسیون که در طول مطالعه خواب رخ می‌دهد، به‌دقت کالیبره شود.
یک نوع متداول درمان PAP از یک دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) استفاده می‌کند که جریانی از هوا را ارسال می‌کند که همیشه در همان سطح فشار تنظیم شده است. انواع دیگر دستگاه‌های PAP، مانند فشار دو سطحی مثبت راه هوایی (BiPAP) و فشار مثبت راه هوایی با تیتراسیون خودکار (APAP)، تنوع در میزان فشار هوا را فراهم می‌کنند. برخی از انواع دهانی که فک یا زبان را در یک موقعیت خاص نگه می‌دارند، یک گزینه درمانی برای افرادی با ویژگی‌های آناتومیکی خاص و OSA کمتر شدید هستند. این وسایل خوراکی اغلب به اندازه درمان PAP تنفس را بهبود نمی‌بخشند، اما می‌توانند خروپف را کاهش دهند و ممکن است توسط افرادی که هنگام استفاده از دستگاه‌های PAP مشکل یا ناراحتی دارند ترجیح دهند.

جراحی برای برداشتن بافت در گلو و گسترش راه هوایی می‌تواند یک گزینه درمانی برای بیمارانی باشد که بافتی راه هوایی آن‌ها را مسدود کرده است. نوع دیگری از درمان جراحی نیازمند کاشت دستگاهی برای تحریک عصب است که به کنترل تنفس کمک می‌کند.

یک جزء اضافی از درمان آپنه انسدادی خواب شامل تغییرات سبک زندگی برای کمک به مدیریت علائم است. این پیشنهادات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. کاهش BMI با کاهش وزن
2. انجام ورزش منظم، که ممکن است علائم OSA را حتی بدون کاهش وزن کاهش دهد
3. تغییر وضعیت خواب برای جلوگیری از خوابیدن به پشت
4. کاهش مصرف الکل

 

درمان آپنه مرکزی خواب

درمان آپنه خواب مرکزی اغلب بر رسیدگی به مشکل پزشکی که باعث تنفس غیرطبیعی می‌شود متمرکز است. اگر اختلالات خواب خفیف باشد، درمان علت زمینه‌ای ممکن است تنها چیزی باشد که لازم است. بااین‌حال، اگر علائم آپنه خواب مرکزی مداوم یا شدید باشد، ممکن است درمان اضافی برای بهبود تنفس و در عین حال تلاش برای حل مشکل اساسی توصیه شود. این ممکن است شامل استفاده از دستگاه های PAP برای ترویج تنفس پایدارتر در طول خواب باشد. سایر درمان‌های ممکن شامل اکسیژن‌درمانی مکمل یا استفاده از داروهایی باشد که می‌تواند تنفس فرد را تسریع کند.

 

عوارض آپنه خواب

درمان موثر به‌طور کلی می‌تواند از عوارض جدی آپنه خواب جلوگیری یا برطرف کند، اما اگر این بیماری درمان نشود، می‌تواند اثرات گسترده‌ای بر سلامت و تن‌درستی داشته باشد.

آپنه خواب کیفیت خواب را کاهش می‌دهد و اثرات خواب ضعیف با نحوه تأثیر آپنه خواب بر سطح اکسیژن در بدن ترکیب می‌شود. بر این اساس، آپنه انسدادی خواب با خطر بالاتر طیف متنوعی از مشکلات سلامتی مرتبط است، از جمله:

• تصادفات رانندگی ناشی از خواب‌آلودگی
• بیماری‌های قلبی عروقی مانند فشار خون بالا، سکته مغزی، نارسایی قلبی، بیماری قلبی و ضربان قلب غیرطبیعی
• اختلالات متابولیک از جمله دیابت نوع 2
• فشار خون ریوی، فشار خون بالا در شریان‌های ریه که فشار بیش از حد بر قلب وارد می‌کند
• مشکلات فکری مانند اختلال در حافظه و تمرکز
• اختلالات خلقی از جمله تحریک‌پذیری و افزایش خطر افسردگی
• بیماری کبد چرب غیرالکلی، که افزایش رسوبات چربی در کبد است و می‌تواند به آسیب جدی کبد منجر شود
• عوارض مربوط به بیهوشی در حین جراحی

در آپنه خواب مرکزی، عوارضی که ممکن است رخ دهد تا حد زیادی به مشکل پزشکی اساسی که باعث اختلال در تنفس می‌شود بستگی دارد.

 

آپنه خواب در کودکان

اگرچه اغلب با بزرگ‌سالان مسن همراه است، آپنه خواب می‌تواند در کودکان رخ دهد. در افراد جوان، آپنه انسدادی خواب بسیار شایع‌تر از آپنه خواب مرکزی است. تخمین زده می شود که 1 تا 5 درصد از کودکان آپنه انسدادی خواب دارند. کودکان مبتلا به OSA ممکن است خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز را که در بزرگ‌سالان مبتلا به آپنه خواب مشاهده می‌شود، تجربه نکنند. در عوض، ممکن است علائمی مانند بیش‌فعالی، مشکلات یادگیری یا مشکلات رفتاری در طول روز از خود نشان دهند.

مانند بزرگ‌سالان، خروپف برای کودکان مبتلا به آپنه انسدادی خواب رایج است. بااین‌حال، کودکان ممکن است علائم دیگری در شب مانند تعریق، شب ادراری یا راه رفتن در خواب داشته باشند. کودکان مبتلا به OSA شدید درمان‌نشده نیز ممکن است مشکلاتی را در رشد و تکامل خود تجربه کنند. برای بسیاری از کودکان، آپنه انسدادی خواب به دلیل بزرگ شدن لوزه‌ها و آدنوئیدها در گلو ایجاد می‌شود و جراحی برای برداشتن این بافت‌ها ممکن است گزینه‌ای برای درمان باشد.

 

زندگی با آپنه خواب

اقدامات عملی می‌تواند به افرادی که مبتلا به آپنه خواب هستند کمک کند تا با این وضعیت و اثرات بالقوه آن بر سلامتی کنار بیایند.

همکاری نزدیک با یک پزشک: مهم است که با یک پزشک مراقبت‌های اولیه یا متخصص خواب در تماس باشید و هرگونه علائم مداوم، چالش‌های مربوط به درمان یا سایر نگرانی‌هایی که ممکن است نیاز به تنظیم برنامه مدیریت آپنه خواب داشته باشد را گزارش دهید.

مراقبت صحیح از دستگاه‌های درمانی: چه از دستگاه PAP چه از یک دهانی استفاده کنید، تمیز کردن و نگهداری می‌تواند به بهترین نتیجه از درمان و جلوگیری از عوارض جانبی ناخواسته کمک کند.

از فعالیت های پرخطر خودداری کنید: افراد مبتلا به آپنه خواب باید از خطرات خواب‌آلودگی در طول روز آگاه باشند. به‌خصوص برای افرادی که آپنه خواب درمان‌نشده دارند، هنگام خواب‌آلودگی باید از فعالیت‌هایی مانند رانندگی یا کار با ماشین‌آلات سنگین اجتناب شود.

مصرف الکل را به حداقل برسانید: کاهش مصرف الکل می‌تواند جزئی از برنامه درمانی آپنه خواب باشد. در افراد مبتلا به OSA درمان‌نشده، حتی مصرف الکل در روز ممکن است مشکلات تنفسی در شب را تشدید کند.

 

در کمتر از 30 ثانیه سلامت خوابتو بسنج!

جهت دریافت مشاوره رایگان و مشورت با پزشک متخصص کلیک کنید!

 

منابع

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. (2020, January 29). Obstructive sleep apnea – adults. MedlinePlus., Retrieved May 31, 2022, from

https://medlineplus.gov/ency/article/000811.htm

Kline, L. R. (2022, April 1). Clinical presentation and diagnosis of obstructive sleep apnea in adults. In N. Collop (Ed.). UpToDate., Retrieved May 31, 2022, from

https://www.uptodate.com/contents/clinical-presentation-and-diagnosis-of-obstructive-sleep-apnea-in-adults

Strohl, K. P. (2020, September). Sleep apnea. Merck Manual Consumer Version., Retrieved May 31, 2022, from

https://www.merckmanuals.com/home/lung-and-airway-disorders/sleep-apnea/sleep-apnea